Odczuwanie dotyku
możliwe jest dzięki złożonej pracy układu nerwowego.
Podstawowym pojęciem umożliwiającym zrozumienie procesu jest bodziec.
Bodziec to impuls, zmiana fizyczna lub chemiczna, która może wywołać reakcję organizmu. To on jest potrzebny aby cały mechanizm mógł się rozpocząć. Aby reakcja naszego organizmu była widoczna potrzebny jest bodziec progowy (bodziec o najmniejszej intensywności, niezbędnej do wywołania reakcji). Bodziec podprogowy nie wywołuje widocznej reakcji dlatego do niedawna był wykorzystywany w reklamie.
Bodziec wysyłany ze środowiska zewnętrznego odbierany jest przez receptory zwane exteroreceptorami.
Exteroreceptorami są nie tylko skórne receptory dotyku, ucisku, zmian temperatury i bólu, ale również narząd wzroku, kubki smakowe języka oraz nabłonek węchowy nosa. (Interoreceptory natomiast zbierają bodźce ze środowiska wewnętrznego: proprioreceptory z mięśni, wisceroreceptory z narządów wewnętrznych, angioreceptory z naczyń krwionośnych.)
Receptory po odebraniu bodźca przetwarzają jego energię w impuls nerwowy.
Za dalszy przekaz impulsu odpowiadają neurony.
 |
| Budowa neuronu |
Poszczególne neurony połączone są synapsami. W nich neuryt jednej komórki nerwowej łączy się z dendrytami drugiej komórki nerwowej lub z efektorami.
 |
| Budowa synapsy |
Ze względu na przewodzenie impulsów neurony dzielimy na:
· aferentne (czuciowe) przewodzą impulsy nerwowe dośrodkowo
· eferentne (ruchowe) przewodzą impulsy nerwowe odśrodkowo tzn. od ośrodkowego układu nerwowego do komórek docelowych
· pośredniczące (znajdują się na granicy dwóch neuronów)
Impuls nerwowy dociera do mózgowia.
Mózgowie zbudowane jest z międzymózgowia i kresomózgowia. W kresomózgowiu znajdują się ośrodki odpowiedzialne za słuch, wzrok, czucie, kojarzenie, uczenie się, pamięć, emocje a w międzymózgowiu ośrodki głodu, sytości, pragnienia, ucieczki, agresji termoregulacji oraz ośrodki odpowiedzialne za popęd płciowy.
Po przejściu przez neurony do mózgowia, impuls nerwowy wysyłany jest do efektora, czyli komórki docelowej w mięśniu lub narządzie.
Łuk odruchowy
Bodziec –> receptory –neurony –> mózgowie –> efektor
Teoria membranowa przewodzenia impulsów nerwowych
czyli w jaki sposób przewodzone są impulsy nerwowe
Najważniejszą funkcję w przewodzeniu impulsów nerwowych pełni błona komórkowa neuronów.
Gdy neuron jest niepobudzony, błona wykazuje polaryzację spoczynkową (ładunki dodatnie i ujemne są nierównomiernie rozmieszczone na powierzchni i pod powierzchnią błony: ładunek dodatni jest na powierzchni błony, ładunek ujemny pod powierzchnią)
Hydroliza ATP do ADP i Pi jest źródłem energii dla pompy sodowo potasowej.
Po zadziałaniu bodźca w błonie otwierają się kanały jonowe i jony sodu Na+ przemieszczają się do wnętrza komórki, a jony potasu K+ na zewnątrz komórki. Ładunek we wnętrzu komórki zmienia się na dodatni, a na zewnątrz na ujemny. Jest to depolaryzacja błony komórkowej.
Powstająca fala depolaryzacyjna przemieszcza się wzdłuż neuronu. Tak powstaje impuls nerwowy. Po przejściu fali depolaryzacyjnej następuje szybka repolaryzacja. W tym czasie błona wraca do stanu wyjściowego.
